Öğretim sürecinde sınıf içi öğretim ortamında ve dolayısıyla bu ortamın sağlanmasında öğretmenin üstlendiği rol gereği, öğretmenin öğreteceği konuyla ilgili yeterli alan bilgisine sahip olması yanında, belirlenmiş olan program amaçlarını dikkate alma, öğretimi planlama, öğrenciyi tanıyabilme, öğrencinin öğrenme problemlerini belirleme, öğrenciye daha kolay nasıl öğrenebileceği konusunda destek sağlama, pekiştireç, motivasyon ve güdü sağlama, yetenekleri değerlendirme, zeka türlerini/ öğrenme stillerini belirleme, tekrar öğretim gibi etkili öğretim yönetimi sağlamaya yönelik pek çok becerilere sahip olması gerekmektedir. Bu beceriler öğrenciyi öğrenmeye yönlendiren veya yönlendirmeye yetecek minimum becerilerdir. Aşağıda bu temel beceriler tanımlanmaktadır. 1. Tutumlar: Aslında tutum beceri değildir. Ancak amaç başarılı öğretim yönetimi için gerekli noktaları belirlemek olduğundan, tutumların özel önemini burada vurgulamak gerekmektedir. Öğretmenler öncelikli olarak pozitif ön davranışlı, tüm öğrencilerin öğrenebileceğine inanan ve öğrencilerin tüm potansiyel yeteneklerinin sonuna kadar yönlendirilmesi gerektiğim düşünerek işe başladıklarında mutlaka daha başarılı olacaklardır. Bu olumlu tutumlarla işe başlayan öğretmenlerin pek çok belirgin davranışları vardır. Good ve Brophy (1986) öğrenciyi motive eden olumlu temel öğretmen davranışlarım şu şekilde sıralamaktadır: • Samimi ve duyarlı, • Yüksek beklentiye sahip, • İstekli ve enerjik, • İşini seven ve • Model olan. Bu özellikler öğrencinin derse olan motivasyonu yanında başarısını da olumlu yönde etkilemektedir. 2. Organizasyon: Organizasyon öğretmenin öğretim sürecinde yer alan tüm faktörleri düzenlemesi anlamında kullanılmaktadır, iyi organizasyon öğretmenin öğretim zamanım, enerjisin!, araç-gereçleri vb. en verimli biçimde kullanmasına yardımcı olmaktadır. Yapılan çalışmalar; iyi organizasyon yapan öğretmenlerin öğrencilerinin, iyi organizasyon yapmayan öğretmenlerin öğrencilerine göre daha başarılı olduklarım, daha kolay öğrendiklerin! ve daha rahat bir öğrenme ortamı bulduklarım ortaya çıkarmıştır. Öğretimde yönetimsel ve kavramsal olmak üzere iki tip organizasyon vardır. Yönetimsel organizasyon, öğretim zamanım arttıran ve sınıf içi karışıklığı en aza indiren öğretmen davranışlarının tümünü içerir. Öğrencinin davranış problemleri önlendiğinde öğrenmeyi arttıran organizasyon ve sınıf yönetimi daha kolay olmaktadır. Yönetimsel organizasyon becerileri öğretmenin zamanı iyi kullanmasında ve enerjisin! etkili öğretime kanalize etmesinde önemlidir. Yönetimsel organizasyonu iyi yapan öğretmenin özellikleri şunlardır: • Derse (çalışmalara) tam vaktinde başlama, • Materyalleri önceden hazırlama, • İş programı hazırlama, • öğretimi olumsuz etkileyen tüm faktörleri en aza indirme ve • Karışıklıkları en aza indirme. Kavramsal organizasyon ise; fikirlerin öğrenciye açık, anlaşılır ve mantıksal bir düzende sunulmasın! ifade etmektedir. Açık, anlaşılır ve mantıksal olarak organize edilmiş biçimde sunulan bilgilerin uzun süreli belleğe kodlanması kolay olduğundan öğrencilerin daha kalıcı öğrenmeler gerçekleştirmeleri sağlanmış olur. Kavramsal organizasyonu iyi yapan öğretmenin özellikleri şunlardır: • Konular arası geçişi yumuşak ve belirgin yapma, • Tüm faaliyetleri bir düzen içinde sunma, • Öğrenci dikkatin! çekmekte etkili yöntemler kullanma. 3. İletişim: Genel olarak bireyler arasında anlamları ortak kılma işlemi olarak tanımlayabileceğimiz iletişim süreci, kimin, neyi, kime, nasıl ve ne ile söylediğini ifade etmektedir, öğrenci ve öğretmen arasında sağlanan etkili iletişim etkili öğretimi- öğrenmeyi sağlamaktadır, öğretimde etkili iletişimi sağlamak için öğretmenin dikkat etmesi gereken bazı noktalar bulunmaktadır. Bunlar; Kavramları açıkça ifade etme: öğretmenin kavramları açıkça belirtmesi, belirsizlik ifade eden "belki, olabilir, muhtemelen, genellikle" gibi terimleri sunumlarında kullanmaması ve öğrencinin sorularım öğrencinin anlayabileceği biçimde cevaplaması gerekmektedir. Bu durumlar sağlandığında öğrencinin uzun süreli belleğine kodlayacağı kavramlar daha belirgin hale getirilmiş ve öğrencinin kalıcı öğrenmeler gerçekleştirmesi sağlanmış olur. Karşılıklı iletişim sağlama: öğretmenin her dersinin bir konuşu vardır, öğretmenin bu konuyu uygun kanallar kullanarak öğrencinin en iyi anlayabileceği şekilde sunması gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle öğretmen ile öğrenci arasında anlamların ortak olması sağlanmalıdır. Burada en büyük görev öğretmene düşmektedir, öğretmen öğrenciye sunacağı içeriği uygun kanallar kullanarak sunmalıdır. Bu kanallaröğretmenin etkili kullanabildiği sesi olabileceği gibi pek çok öğretim aracı olabilir. Eğer öğretmen bunu yapmaz ise öğrenciyle yeterli iletişim kurulamaz ve öğretim sonunda öğrencide beklenilen davranış değişikliği gerçekleşemez veya istenmeyen davranışlar ortaya çıkabilir. Konular arası geçiş işaretlerinin iyi kullanılması: öğretimde bir fikri bitiren ve diğer bir fikri başlatan bağlantı kurucular vardır. Geçiş işaretleri bir konudan diğer bir konuya geçerken öğrencilerin yapılan kavramsal değişikliklerin farkına varmalarım ve bilgileri belleklerine yerleştirirken karıştırmamalarını sağlar. Geçiş işaretleri olarak şekiller, resimler gibi somut materyaller yanında "vurgulanması gereken diğer bir nokta, bir başka konu, yeni konumuz, konunun farklı bir boyutu" gibi sözel geçiş işaretleri de kullanılabilir. Vurgulama: öğrencileri ders içindeki önemli bilgiler konusunda uyarmaktır. Konunun önemli oktalarım öğretmen tek basma vurgulayabileceği gibi, sınıfta bazı öğrencilerin veya tüm sınıfın birlikte yaptıkları sözel tekrarlarla da apılabilir. Araştırmalarda her durumda yapılan tekrarların başarıyı arttırdığı vurgulanmaktadır. Örneğin: bir konuyu anlatırken önemli noktaların söylenmesinde ses değiştirilmesi, "herkes tekrar etsin, hep birlikte yüksek sesle tekrar edelim, tekrar edeceğim nokta çok önemli, hücre zarının görevleri nelerdi?, kim tekrar edebilir, biraz önce söylediğimiz gibi, Ayşe'nin de söylediği gibi, kitapta da belirtildiği gibi" biçimindeki vurgularla konunun önemli noktalarına öğrencinin dikkatin!yoğunlaştırması sağlanabilir. 4. Yeterli İçerik Bilgisi ve İfade Düzgünlüğü: Öğretmenlerin anlatacağı konuya hakim olmaları ve öğrencilerin anlayabileceği açık bir dilde sunum yapmaları gereklidir. Öğretmen anlatacağı konuyu iyi bilmediğinde veya öğrencilerin anlayabileceği biçimde uygun dil kullanarak sunmadığında derste çok fazla zaman kaybedecektir. Çünkü öğrenci anlayamadığı noktaları öğretmene sorduğunda öğretmen gerektiğinde konuyu tekrar etmek zorunda kalacak ve başka bir konu için kullanması gereken ders süresini aynı konuyu iki defa anlatmak için kullanmış olacaktır. Diğer taraftan konuya hakim olan ve öğrencilerin anlayabileceği biçimde ders sunumu yapan öğretmenlerin, sınıflarında öğrencilerin öğrenme problemleri düşük seviyede olacağından, bu öğretmenlerin kendilerine olan güvenleri ve öğretim yönetimindeki başarıları yüksek olacaktır. Öğretmenin tüm davranışları öğrenci tarafından çok dikkatli izlendiği için öğretmenin davranışlarım titizlikle ve amaçlı olarak seçmesi gerekmektedir. 5. Dikkat Çekme: Dikkat çekme öğretmenin bilgi süreçlerine başvurmak ve ders boyunca dersi çekici hale getirmek veya dikkati sürdürmekte kullandığı işlemlerdir. Öğrencilerin derse olan ilgi ve dikkatleri öğrencilerin öğrenme stillerine, zeka türlerine, cinsiyetlerine vb. uygun öğrenme aktiviteleri yoluyla çekilir. Dikkat çekme üç biçimde gerçekleştirilebilir: Tanıtıcı dikkat çekme (davet edici dikkat çekme): Dersin basında öğrencinin dikkatin! çekmekte yapılması gereken işlemlerdir. Bu dikkat çekiciler genellikle dersin basında öğrencinin motive edilmesini ve dersin hedefleri konusunda bilgilendirilmesini sağlamak amacıyla kullanılır, örneğin; "evet dersimize başlıyoruz, dersle ilgili olmayan tüm materyaller masalardan kaldırılsın" gibi ifadelerin kullanılması, "güncel konulardan ilginç bir soru sorma, konuyla ilgili ilginç bir fıkra-hikaye-olay anlatma,daha önceki konunun devamı niteliğindeki konularda daha önceki konuyla ilgili kısa bilgiler verme" gibi tanıtıcı dikkat çekme yöntemleri kullanılabilir. Duyusal dikkat çekme: Dikkat çekmek için bireyin beş duyusuna yönelik olarak çeşitli uyarıcıların kullanılmasıdır. Bu uyarıcılar somut materyaller, resimler, modeller, tepegözde österilen materyaller, tahtaya yazılan bilgiler, şekiller vb şeklinde sıralanabilir. Akademik dikkat çekme: Basit olarak konunun önemli noktaları üzerinde durulması demektir. Nitelikli öğretmen konuyla ilgili olmayan hususlar üzerinde çok zaman harcamayan öğretmendir. Bu nedenle akademik dikkat çekme konuşu öğretmenin doğrudan doğruya konusuyla ilgili bilgileri vermesidir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder